Leren composteren is ongelooflijk handig. Je vermindert je keuken- en tuinafval en compost zorgt ervoor dat de planten in je tuin zullen groeien en bloeien. Composteren is eenvoudig onder de knie te krijgen met de basistips in dit artikel. Er zijn bovendien verschillende compostmethodes, dus er zit er vast eentje voor je bij. Lees snel verder om te leren wat de populairste composteertechnieken zijn.
Waarom composteren?
Met compost zorg je voor een betere bodemstructuur en een hoger gehalte aan voedingsstoffen in je tuin. Compost is rijk aan een essentiële voedingsstoffen en mineralen die planten nodig hebben om goed te groeien en bestendig te zijn tegen ongedierte. Daarnaast zorgt compost er ook voor dat water beter wordt vastgehouden en afgevoerd in de bodem.
Composteren zorgt er ook voor dat je niet aan de slag hoeft met chemische meststoffen. Daarnaast vermindert het de hoeveelheid voedselafval. Milieuvriendelijk en goed voor je planten dus! Als je zelf composteert, weet je bovendien precies wat er in je tuingrond terechtkomt.
Benodigdheden:
Warm composteren: compostvat of composttrommel, compostthermometer
Koud composteren: compostvat
Bokashi: Bokashi-container en EM
Vermicompostering: wormenbak
Warm composteren
De meeste mensen denken bij composteren aan warm composteren. Deze methode vraagt iets meer werk, maar levert wel de grootste hoeveelheid compost op in korte tijd. Warm composteren kan alleen buiten worden toegepast en maakt gebruik van de combinatie van aeratie (doorluchting), vocht, warmte en een specifieke verhouding tussen stikstof- en koolstofrijke ingrediënten. Hierdoor ontstaat een omgeving waarin gunstige microben, bacteriën en schimmels goed kunnen gedijen.
Je kunt je composthoop starten in een compostbak. Hoewel het niet per se nodig is om zo’n vat te gebruiken, maakt het het wel makkelijker om de compost om te keren, de activiteit van ongedierte te verminderen en de tuin er opgeruimd uit te laten zien. Populaire compostbakken zijn bijvoorbeeld de composttrommel, die het makkelijk maakt om je compost te keren, of een staand compostvat. Je kunt ook zelf een compostbak maken met met hitte behandelde pallets of kippengaas.
Voor een efficiënte en geurloze compostering moet tuin- en keukenafval aan de warme composthoop worden toegevoegd in de volgende verhoudingen:
- drie delen koolstofrijke ‘bruine’ ingrediënten (zoals zaagsel, stro, herfstbladeren, takken, niet-glanzend papier)
- één deel stikstofrijk ‘groen’ materiaal (zoals etensresten, kippen- en konijnenmest, gras, koffiedik, eierschalen)
Keer alle ingrediënten om de paar dagen en zorg ervoor dat de composthoop de vochtigheidsgraad van een uitgewrongen spons behoudt. Mocht de composthoop te droog worden, dan voeg je water of extra ‘bruin’ materiaal toe.
Als alle ingrediënten toegevoegd zijn, begint je composthoop langzaam warmte te produceren. De temperatuur houdt je in de gaten met behulp van een compostthermometer. Een temperatuur tussen de 60 en 68 graden is ideaal. Te lage temperaturen vertragen de compostering, te hoge temperaturen doden de benodigde micro-organismen waardoor de compostering helemaal stopt.
Na vier weken begint de temperatuur van de composthoop als het goed is weer te dalen. Dat is het teken dat het composteringsproces voltooid is. Je zou dan rijke, donkere, naar aarde ruikende compost moeten hebben, die klaar is om in je tuin te gebruiken. Door de hitte die bij warm composteren vrijkomt, gaat dit proces sneller dan bij de andere compostmethoden. Het levert daarnaast ook mooie compost op die vrij is van onkruid en ziekteverwekkers. Zij overleven de hete temperaturen namelijk niet.
Koud composteren
Koud composteren lijkt erg op warm composteren. Het vergt minder werk, maar het duurt wel langer voor de compost klaar is. Bovendien komt er geen hitte vrij, waardoor onkruidzaden of ziekteverwekkers ook niet gedood worden.
Net als bij warm composteren leg je al het materiaal op een hoop in de achtertuin of voeg je het toe aan een compostvat. Tuinafval en keukenafval worden toegevoegd in dezelfde verhouding van drie delen koolstofrijk materiaal op één deel stikstofrijk materiaal. Ook is het net als bij warm composteren belangrijk dat de koude composthoop de vochtigheidsgraad heeft van een uitgewrongen spons. Het verschil met warm composteren is dat koude composthopen niet regelmatig gekeerd hoeven worden, hoewel dat het composteringsproces wel versnelt. Als je ervoor kiest je composthoop niet te keren, kan het tot een jaar duren voor je met de koude compostmethode afgewerkte compost hebt.
Trench Composting
Trench composting is een variant op koud composteren. Bij deze methoden worden keukenresten gewoon rechtstreeks in de tuingrond gestopt, in kuilen of greppels. Om aaseters en ander ongedierte af te schrikken, is het belangrijk dat je de keukenresten minstens 25 tot 30 centimeter diep begraaft. De etensresten zullen op natuurlijke wijze afgebroken worden en de tuinaarde verrijken. Als je de resten rondom bomen of planten ingraaft, dient het als volledig natuurlijk meststof.
Bokashi composteren
Bokashi is een compostmethode die afkomstig is uit het oude Korea. Er wordt gebruik gemaakt van een anaërobe omgeving en nuttige micro-organismen om organisch materiaal af te breken. Bij de Bokashi-methode wordt het afval niet echt gecomposteerd, maar ingemaakt en gefermenteerd. Dit versnelt de verwerkingstijd en levert een afgewerkt product op in slechts vier weken. Voor de Bokashi-methode heb je twee dingen nodig: een luchtdichte container en effectieve micro-organismen (EM). Een Bokashi-container maak je zelf met een emmer of je koopt een kant-en-klare Bokashi-container. EM bestaat meestal uit een mengsel van micro-organismen en kun je zelf maken of kopen.
Om te beginnen met Bokashi composteren doe je eerst een scheutje EM op de bodem van je Bokashi-container. Daar voeg je 2,5 tot 5 centimeter voedselresten aan toe en hier giet je weer een scheutje EM overheen. Elke keer als je een laagje nieuwe voedselresten toevoegt, bedek je deze met een laagje EM. Als de bak vol is, doe je het deksel stevig dicht en laat je de boel twee weken gisten. Je zult zien dat de etensresten er daarna nog steeds hetzelfde uitzien. De boel is echter wel al door EM voorverteerd en gefermenteerd en is al begonnen met afbreken.
Op dit punt is de compost in de Bokashi-container nog veel te zuur om aan je tuin toe te voegen, dus je moet deze nog twee tot vier weken laten gisteren. Dit doe je door de compost op een speciale Bokashi-hoop buiten te leggen, toe te voegen aan een wormenbak of op een diepte van 25 tot 30 centimeter in je tuin te begraven. Kies je voor het laatste, dan is het wel belangrijk om minstens twee weken geen planten in de buurt van de compost te planten om wortelverbranding te voorkomen. Na twee weken is je Bokashi-compost klaar en is de pH gestabiliseerd. Je kunt de compost nu aan je plantenbakken of tuin toevoegen.
Omdat bokashi een anaëroob proces is (zonder zuurstof), mogen voedselresten maar een keer per dag worden toegevoegd en moet de deksel meteen weer dicht om zuurstof buiten te houden Een bakje op het aanrecht zetten om voedselresten in te verzamelen voor je ze in je Bokashi-container doet, kan helpen het aantal keren dat de container geopend wordt te beperken, en zo een optimaal, anaëroob milieu in stand te houden.
Bokashi is een doeltreffende methode om keukenresten te verwerken en die binnenshuis kan plaatsvinden. Handig voor in de winter, wanneer warm en koud composteren niet werkt. Bovendien kan Bokashi door de hoge zuurgraad ook voedselresten zoals bakolie, vlees en botten afbreken. Daarbij komt bij de Bokashi-methode een zeer voedzame vloeistof vrij, die ‘bokashi thee’ wordt genoemd. Deze vloeistof kan aan composthopen worden toegevoegd als versneller en kan verdund (verhouding 1:100) ook gebruikt worden om tuinen en kamerplanten te bemesten.
Vermicompostering
Bij vermicompostering wordt er gebruik gemaakt van compostwormen om keukenafval, papierproducten en ander organisch materiaal af te breken. Je hebt een wormenbak of wormenhotel nodig. Deze koop je online of maak je zelf makkelijk thuis met plastic bakken. Vervolgens voeg je als bodemmateriaal vochtige tuinaarde, versnipperd krantenpapier of kokoskorrels toe, met de vochtigheid van een natte spons. Daarna voeg je compostwormen toe aan de bak.
Net als bij de Bokashi-methode is het handig om je keukenafval in een bakje op je aanrecht te verzamelen en maximaal een keer per week toe te voegen aan je wormenbak. Graaf de resten in aan één kant van de bak en bedek ze daarna met wat bodemmateriaal, om fruitvliegjes en ander ongedierte te voorkomen. Kies steeds een andere kant van de bak om het voedsel in te graven en verwijder hardnekkige resten waar de wormen geen interesse in lijken te hebben.
Na enkele maanden bevat de bak vooral de uitwerpselen van de wormen. Deze kun je uitstrooien in je tuin en bij je kamerplanten. Nadat je de oude uitwerpselen uit de bak hebt gehaald, vul je de bak opnieuw met bodemmateriaal en etensresten. Dan kunnen de wormen weer lekker gaan eten en herhaalt het hele proces zich.
Conclusie
Als je wil gaan composteren, is het belangrijk om een methode te kiezen die het best bij je past. Wil je binnen of buiten composteren, wil je het hele jaar door composteren, hoeveel ruime en tijd heb je? Dat zijn goede vragen om jezelf te stellen. Elke methode heeft zijn voordelen en soms is het handig om twee of meer compostmethoden te combineren. Bijvoorbeeld Bokashi met koud composteren, zo kun je ook in de winter blijven composteren. Welke methode je ook kiest, thuis compost maken is niet moeilijk en zorgt ervoor dat je de planten veel beter zullen gedijen.
Benodigdheden:
- Warm composteren: compostvat of composttrommel
- Koud composteren: compostvat
- Bokashi: Bokashi-container en EM
- Vermicompostering: wormenbak
